Opgraving Zwammerdamschepen




Foto: copyright UvA ACASA

Al tijdens de opgravingen van het castellum Nigrum Pullum in 1968 zijn veel voorwerpen aangetroffen die te maken hebben met schepen en scheepvaart, zoals een pikhaak. Omdat de kade is onderzocht, was het ook duidelijk dat de Oude Rijn zich in de Romeinse tijd heeft verplaatst. Daarom is het de voormalige bedding van de rivier waar naar verwachting scheepsresten zouden liggen.

Toch is de eerste boot bij toeval aangetroffen. Op 9 december 1971 is hout in de bodem gevonden tijdens de aanleg van een transporttunnel. Dit blijkt de Zwammerdam 1 te zijn. De boomstamkano is helaas beschadigd door de dragline die graafwerkzaamheden verrichtte.

In februari 1972 wordt het tweede schip gevonden, deze Zwammerdam 2 is een platbodem. Het is het eerste opgegraven schip van het Zwammerdamtype. Bij dit schip liggen ook fragmenten van schip 2a, dit is echter te weinig om van een echt ‘schip’ te spreken.

De Zwammerdam 3 is tegelijk met de 2 gevonden en is net als 1 een boomstamkano. De Zwammerdam 4 is gevonden aan het einde van de opgraving van 2 en 3. De 4 ligt zo diep dat de platbodem alleen kan worden gelicht door een damwand rond het schip te slaan en het water weg te pompen. De archeologen kunnen dan droog werken. Deze opgraving is een tijdje uitgesteld naar de herfst van 1972.

De Zwammerdam 5 is de laatste boomstamkano. Deze lag ‘in de weg’ om de 4 op te kunnen graven en is daarom snel gelicht. Bij het slaan van de damwand voor schip 4 wordt schip 6 aangetroffen. De damwand sneed letterlijk de Zwammerdam 6 aan.

In totaal zijn zes schepen aangetroffen: drie platbodems en drie boomstamkano’s. De opgraving van alle zes de Zwammerdamschepen is in 1974 afgerond.

Zwammerdamschepepn (2).jpg

Een reeks aan ontdekkingen
De opgraving van de Zwammerdamschepen bleek de voorbode van een grote reeks ontdekkingen langs de Nederlandse limes. Er volgden opgravingen van vergelijkbare platbodems in Woerden en De Leidsche Rijn bij Utrecht. Nu, vier decennia later, zijn langs de Rijn-limes van Zwammerdam tot aan Utrecht-Leidsche Rijn ongeveer twintig Romeinse scheepswrakken bekend. 

In Duitsland, bij Xanten en Mainz, is ook een groot aantal schepen van het type `Zwammerdam’ ontdekt. De schepen met hun hout, ijzeren nagels, breeuwsel, gebruiksobjecten, lading en de vondstcontext, bieden buitengewone mogelijkheden voor onderzoek. Zo hebben archeologen ontdekt dat twee schepen, de Zwammerdam 6 en de Woerden 7, - die veel op elkaar lijken - op dezelfde scheepswerf zijn gebouwd!

De Zwammerdamschepen zijn typerend voor de Nedergermaanse limes als riviergrens. De schepen spelen dan ook een hoofdrol in de nominatie van de Nedergermaanse limes tot UNESCO Werelderfgoed.

yardeni.jpg

Volg ons op social media:

© 2024 Archeon, SERA Business Design