Keuken - De Mooie Hoek
|
 |
1 Christus Pantokrator
Krijntje Oskam
De belangrijkste ikoon in huis is die van Christus. Hij kijkt ons streng aan. Naast zijn hoofd staan de Griekse letters IC XC, die Jezus Christus betekenen. In de kruisnimbus rond het hoofd staan ook drie Griekse letters OωN, die samen de woorden de Zijnde of Hij Die Is vormen. Dat is de vertaling van het Hebreeuwse JAHWEH.
Deze ikoon wordt ook Christus Pantokrator genoemd, Grieks voor Albeheerser. (zie nrs 17 en 18)
Feestdag dagelijks
|
 |
2 Groot zegenkruis met gekruisigde Christus
Russisch, 19e eeuw
In de Mooie Hoek ontbreekt nooit het grote Kruis met de Kruisiging van Christus. Om de vreugde van Pasen en andere feesten en heuglijke gebeurtenissen thuis te kunnen vieren staat men altijd stil bij het lijden van Christus. Zijn kruis, geflankeerd door lans en spons, staat buiten de muren van de stad Jeruzalem op het graf van Adam, de eerste mens. Onder zijn schedel is een boompje, dat duidt op het nieuwe leven. (zie nr 44)
Feestdag Grote of Goede Vrijdag
|
 |
3 Moeder Gods Hodegetria van Smolensk
Russisch, 19e eeuw
Koper met email
De Moeder Gods is de beschermster van het gezin, in het bijzonder van de vrouw. Bij haar huwelijk krijgt de bruid een ikoon van de Moeder Gods. Zij is het goede voorbeeld voor de moeder des huizes en zorgt voor vrede, harmonie, gezondheid en vruchtbaarheid. De Moeder Gods van Smolensk is een Russische variant op de Hodegetria. (zie nrs 23 en 24)
Feestdag 28 juli
|
 |
4 Moeder Gods Vreugde van Alle Lijdenden en Bedroefden met beschermengel en soldaatheilige Nikita
Russisch, 19e eeuw
De Moeder Gods, met kroon en scepter, geneest alle zieken en is voor behoeftigen een echte Troosteres. Zij kleedt de naakten, voedt de hongerigen, laaft de dorstigen en laat de kreupelen weer lopen. Vier zieken worden door God de Vader gezegend. Links staat monnik Sergius van Radonjež (1314-1392, feestdag 25 september) , stichter van het Drie-eenheidsklooster, niet ver van Moskou. Rechts is keizerin Helena († ca. 329, feestdag 21 mei met keizer Constantijn) met het kruis van Christus afgebeeld. Op de rand zijn de universele beschermengel en soldaatheilige Nikita afgebeeld. Hij beschermt tegen aangeboren en erfelijke afwijkingen. (zie nr 27)
Feestdag 24 oktober
|
 |
5 Drie velden-huisikoon met de Geboorte van de Moeder Gods, de Geboorte van Johannes de Voorloper en beschermheiligen
Russisch, begin 19e eeuw
De ikoon met twee geboortes - die van de Moeder Gods en van Johannes de Voorloper of Doper - is waarschijnlijk uit dankbaarheid voor de geboortes van dochters en zonen gemaakt. De iconografie is bijna identiek: de moeders Anna en Elizabet liggen op het kraambed, bijgestaan door vroedvrouwen. De Moeder Gods wordt gewassen, Johannes wordt aan zijn moeder overgedragen. De vaders Joachim en Zacharias zitten terzijde. De laatste schrijft de naam van Johannes. Het onderste register laat naam- en beschermheiligen zien. Soldaatheilige Nikita (4e eeuw, feestdag 15 september) tegen aangeboren afwijkingen staat in het midden. Links staan een priester, Simeon, die Christus in de tempel heeft ontvangen, en Modestus, patriarch van Jeruzalem († 17 december 630, zijn feestdag). Hij is beschermer van het vee. Rechts staan Florus, moeder Anna, die zorgt voor veel nakomelingen, en Laurus. De broers Florus en Laurus (2e eeuw, feestdag 18 augustus) zijn beschermheiligen van de paarden. (zie nrs 34 en 62)
Feestdagen: Geboorte Moeder Gods 8 september; Geboorte Johannes de Voorloper 24 juni
|
 |
6 Moeder Gods in het Niet-verbrandende Braambos
Russisch, 18e eeuw
De Moeder Gods in het Niet-verbrandende Braambos is de beste bescherming tegen brand. Alle huizen waren gebouwd van hout en er werd op open vuren gekookt, dus een ongeluk lag in een klein hoekje. Haar naam dankt de ikoon aan Mozes, die een braamstruik in de woestijn zag branden, maar de bladeren werden niet door het vuur verteerd. Dat is linksboven op de ikoon afgebeeld. De Moeder Gods, die een Kind kreeg, blijft ook zuiver en daarom wordt het visioen van Mozes als verwijzing naar de ongeschonden Moeder Gods beschouwd. De andere hoektaferelen symboliseren ook de zuiverheid van de Moeder Gods: Jesaja's lippen worden met vurige kooltjes aangeraakt. Door een gesloten deur ziet Ezechiël Christus naar buiten treden en langs een ladder bewegen zich engelen tussen hemel en aarde. Ook de rozenbladeren met de engelen met hun attributen en de sterpunten zijn symbolen voor de Moeder Gods.
Feestdag 4 september
|
 |
7 Nikolaas van Myra, de Wonderdoener
Piet van der Heide
Nikolaas zorgt ervoor, dat de man des huizes geld verdient om zijn gezin te onderhouden. Maar hij houdt ook ongenode gasten buiten de deur. Daarom hangt zijn ikoon tegenover de voordeur van het huis, die hij met zijn priemende ogen altijd goed in de gaten houdt. Nikolaas van Myra is dezelfde heilige als ‘onze’ Sinterklaas. Over zijn leven en zijn wonderen is veel geschreven. Er zouden zelfs meer Nikolazen hebben geleefd, van wie de wonderbaarlijke lotgevalllen zijn samengesmolten tot die ene echte! (zie nr 12)
Feestdag 6 december
|
 |
8 Feestdagen-ikoon
Oekraïne, 19e eeuw
Een ikoon met alle feesten van het kerkelijke jaar ontbreekt nooit in de Mooie Hoek. Zo kan ook thuis elk belangrijk feest gevierd worden. De twaalf feesten zijn gegroepeerd rond de ikoon van Pasen. Omdat het liturgische jaar begint op 1 september vangt de cyclus aan met de Geboorte van de Moeder Gods, het eerste feest op 8 september. Het laatste grote feest van het jaar is het Ontslapen van de Moeder Gods op 15 augustus. Op deze ikoon is het feest van plaats gewisseld met de Verheffing van het Kruis, dat op 14 september wordt gevierd. (zie nr 33)
|
 |
9 Huiskruis met feesten en cherubijnenkroon
Russisch, 19e eeuw
Koper met email
Naast de gekruisigde Christus staan de kruisgetuigen Maria, de Moeder Gods, Johannes en de Romeinse soldaat Longinus. Onder de kroon van cherubijnen zegent God en daalt de Heilige Geest in de gedaante van een duif neer. In een halve cirkel zijn ikonen van vijf feesten toegevoegd: Opdracht van Christus in de Tempel, Intocht in Jeruzalem, Nederdaling ter Helle = Pasen, Hemelvaart van Christus en Drie engelen bij Abraham = Pinksteren. (zie nrs 38, 41, 44, 51, 53 en 54)
|
Reis- of draagikonen
Kleine koperen of bronzen ikonen van feesten en heiligen vergezellen de eigenaar een leven lang. Onderweg beschermen zij tegen alle soorten kwaad: natuurrampen, overvallen, ziektes, diefstal. Aan het puntje aan de bovenzijde van de ikoon kun je voelen of de ikoon rechtop in de jaszak zit. Soldaatheiligen en Nikolaas gaan met de mannen mee naar het strijdtoneel en op handelsreis, de Moeder Gods mag met de huisvrouw naar de markt. Thuisgekomen krijgen zij weer een plekje in de Mooie Hoek.
|
 |
10 Moeder Gods van Kazan
Russisch, 17e eeuw
De Moeder Gods en het Kind zijn getooid met een sierkraag en kroon. (zie nr 26)
Feestdag 8 juli en 22 oktober
|
 |
11 Verering van de Moeder Gods van Tichvin
Russisch, 19e eeuw
De ikoon van de Moeder Gods van Tichvin, een variant op de Hodegetria, verscheen in 1383 op een wolk boven het reusachtige Ladoga-meer in noordwest Rusland bij Sint Petersburg. Op die plaats werd een klooster gebouwd, hier onder de ikoon te zien. Zij wordt geflankeerd door twee kloosterstichters: Aleksander Svirskij (1448–1533, feestdag 17 april) en Kirill Beloozerskij (1337 – 1427, feestdag 9 juni). Onder staan Nikolaas en de drie Byzantijnse kerkvaders Basilius de Grote (329/330-1 januari 379, zijn feestdag) , Gregorius van Nazianze (329-25 januari 389, zijn feestdag) en Johannes Chrysostomus (ca.345-407, feestdag 27 januari). Zij hebben een gezamenlijke feestdag op 30 januari.
Feestdag 26 juni
|
 |
12 Nikolaas van Možajsk
Russisch, 17e eeuw
In 1380 bad de bevolking van de stad Možajsk voor het beeld van Nikolaas om de aanval van de Tataren af te wenden. Nikolaas stapte van zijn sokkel, nam een zwaard en joeg de Tataren op de vlucht. Sindsdien geldt Nikolaas in Rusland ook als beschermer tegen het oorlogsgevaar. (zie nr 7)
Feestdag 6 december
|
 |
13 Vurige Hemelvaart van Elias
Russisch, 19e eeuw
Elias heeft is gevlucht en heeft zich teruggetrokken in de woestijn. Hij leunt op een stok. Een engel wekt de slapende Elias. Rechtsonder staan Elias en zijn leerling voor de rivier de Jordaan. Elias slaat het water met zijn mantel uiteen, zodat zij kunnen oversteken. Aan het einde van zijn leven reist Elias in een vurige kar, getrokken door gevleugelde paarden, naar de hemel. Hij werpt zijn mantel naar Elisa, die hem met opgeheven armen opvangt. De hand in het Godsteken zegent Elias. (zie nr 60)
Feestdag 20 juli
|
Techniek
Beide tekeningen zijn voorstudies voor een te schilderen ikoon. Ze zijn getekend met houtskool en conté op papier. (zie nrs 23 en 29)
|
 |
14 Moeder Gods Eleousa – van de Tederheid
Piet van der Heide
|
 |
15 Moeder Gods Hodegetria
Piet van der Heide
|
Zaal - Christus
|
 |
16 Het Heilig Mandylion
Russisch, tweede helft 19e eeuw
Het woord Mandylion betekent doek. Het woord is verwant aan ons woord voor mantel: een doek die je omslaat. Een legende verhaalt dat koning Abgar van Edessa (huidig Şanlıurfa in Zuidoost-Turkije) ernstig ziek is. Hij kent de wonderen van Christus en zendt een bode met het schriftelijke verzoek voor genezing. Christus kan helaas niet aan Abgars wens tegemoet komen, omdat ‘andere taken nog volbracht dienen te worden’. Hij wist zijn gezicht met een doek, die door de gezant wordt meegenomen. Als Abgar de doek ontvangt en uitvouwt is hij genezen en ziet hij het Niet door Mensenhanden gemaakte Beeld van onze Heer Jezus Christus op de Doek. Tijdens discussies over het wel of niet mogen afbeelden van Christus en het ware uiterlijk van Hem, speelt deze ikoon een belangrijke rol. Christus heeft zelf zijn gelaat gegeven en daarmee toestemming gegeven voor het maken van ikonen. De ikoon toont het gelaat van Christus op de doek, die door engelen wordt vastgehouden. Zijn haar golft aan weerszijden van het gelaat in twee (goddelijke en menselijke natuur) en drie (Drie-eenheid) vlechten.
Feestdag 16 augustus
|
 |
17 Christus Pantokrator
Piet van der Heide
Christus draagt het Evangelieboek en zegent. De houding van de vingers symboliseert de twee naturen van Christus en de Drie-eenheid, maar ook de naamtekens voor Christus, XC zijn erin te herkennen. (zie nr 1)
|
 |
18 Christus Pantokrator met randheiligen
Russisch, ca.1800
Aleksej van Moskou (1293-12 februari 1378, zijn feestdag) is metropoliet van Moskou. Rechtsboven is de heilige Trifon (3e eeuw, feestdag 1 februari), beschermer tegen vrouwenziektes en van vogels. De drie heiligen eronder zijn Samon, Gurias en Habib. Zij zijn omstreeks 300 lector, priester en diaken in de kerk van Edessa. Deze drie kerkdienaren mogen in de orthodoxe kerk trouwen. Vooral in Rusland worden zij daarom vereerd als heiligen van huwelijkstrouw en echtelijke liefde. Hun feestdag wordt gevierd op 15 november. (zie nr 1)
|
 |
19 Christus van het deemoedig Zwijgen (naar Russisch voorbeeld uit de 18e eeuw)
Paul Brenninkmeijer
Christus is voorgesteld in de gedaante van een engel met vleugels en met witte slingertjes bij zijn oren, een soort zichtbare radiogolven. Rond het hoofd is niet alleen de kruisnimbus, maar ook een rood-blauwe sternimbus. Zeven punten zijn zichtbaar, de achtste punt is verscholen. Dit is symbool voor de tijd van de oneindigheid, die zal aanbreken na het Laatste Oordeel. Christus is gekleed zoals een dienaar aan het keizerlijke hof en draagt het hoofddeksel van een bisschop. Zijn handen zijn deemoedig gekruist voor de borst. In zijn linkerhand houdt hij de symbolen van zijn kruisdood: kruis, speer en spons. Op de boekrol lezen we de tekst: ‘Hij schreeuwt niet, Hij roept niet. Op straat verheft Hij zijn stem niet’. Dat zijn woorden van de profeet Jesaja. In een andere tekst van Jesaja wordt gezegd: ‘als een lam werd hij naar de slachtbank geleid, als een schaap dat stil is bij zijn scheerders deed hij zijn mond niet open’. Deze ikoon wordt beschouwd als een aansporing tot het bidden van het Jezusgebed: het herhaald en in stilte bidden van de woorden: ‘Heer Jezus Christus, Zoon van de levende God, ontferm u over mij, zondaar’. Mediteren voor deze ikoon bevordert de innerlijke rust.
|
Engelen
|
 |
20 Aartsengel Michael
Krijntje Oskam
De naam van de engel is in afgekorte vorm naast zijn hoofd geschreven: de aartsengel Michael. Hij is een koerier in de ware zin des woords: met boodschappersstaf en vleugels. Met deze vleugels verplaatst de bode (Grieks: angelos) zich tussen hemel en aarde. Ook de Griekse en Romeinse mythologie kent boodschappers tussen goden en mensen, zoals Mercurius/Hermes, Eros/Amor, Nike/Victoria en Iris/Arcis. Met behulp van zichtbaar gemaakte ‘radiogolven’ uit hun oren staan engelen in verbinding met God. Later werden deze antennes begrepen als de uiteinden van haarlinten.
Feestdag 8 november
|
De Moeder Gods - De Biddende Moeder Gods
|
 |
21 Moeder Gods van het Teken
Krijntje Oskam
|
 |
22 Moeder Gods van het Teken (naar Leonid Ouspensky)
Paul Brenninkmeijer
In een medaillon voor de borst van de Moeder Gods is Christus Emmanuel (God met ons) voorgesteld. Hij is het Woord Gods, dat volgens de profetie van Jesaja (7,14) geboren zal worden: ‘Een jonge vrouw zal een Zoon krijgen en zij zal hem noemen Emmanuel’. Omdat Hij nog niet geboren is heeft de Moeder Gods haar handen vrij om te bidden. In deze houding wordt al voor het Christendom tot het hogere gebeden. De Moeder Gods draagt een purperrood bovenkleed. Alleen wereldse en kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders mochten zich in kleding met deze kostbare kleurstof hullen. De kleur duidt niet alleen op haar koninklijke afkomst, maar ook op de genade aan waarmee de Moeder Gods vervuld is. De sterren op haar kleed verwijzen naar de Drie-eenheid in haar. Soms worden ze ook uitgelegd als haar maagdelijkheid voor, tijdens en na de geboorte van Christus.
Feestdag 27 november
|
 |
23 Moeder Gods Hodegetria (Zij, die de Weg wijst)
Piet van der Heide
De ikoon van de Moeder Gods Hodegetria is een ‘oerbeeld’, waarop vele wonderdoende ikonen zijn gebaseerd, die ieder een eigen feestdag hebben. Als apostel, evangelist, arts en schilder Lukas een portret van de Moeder Gods met het Kind op de arm wil schilderen, weigert zijn penseel. Hij bidt om bijstand, waarop door goddelijke ingreep de ikoon zichzelf voltooit. De Moeder Gods wijst met een hand naar haar Zoon. Hij is de Weg, die gevolgd moet worden. In zijn hand houdt Hij een gesloten boekrol, het Goddelijke Woord, dat na zijn dood geopenbaard zal worden. Als de ikoon aankomt in Constantinopel, de hoofdstad van het Byzantijnse Rijk, bouwt de keizer de Hodegonkerk. Het is niet duidelijk of de naam Hodegetria (Zij die de weg wijst) al bestond vóór de bouw van de kerk of dat de ikoon de naam van de kerk heeft gekregen.
Feestdag
|
 |
24 Moeder Gods Hodegetria van Smolensk - Smolenskaja
Russisch, 19e eeuw
De ‘geschiedenis’ vertelt dat in 1046 de Byzantijnse prinses Anna, zus van de Byzantijnse keizer, huwt met vorst Vsevolod van Černigov en vanuit Constantinopel een Hodegetria-ikoon in haar bruidsschat meebrengt. Dat zou dan de eerste Hodegetria op Russische bodem zijn. Na de dood van Vsevolod wordt de ikoon in de kathedraal van Smolensk geplaatst. De ikoon doet vele wonderen. In de strijd tegen Napoleon wordt de ikoon zelfs door de kampementen van de Russen gedragen. De originele ikoon is in WO II verloren gegaan, maar de ontelbare kopieën zijn gelijk aan het oerbeeld: Moeder Gods en Christus zijn frontaal afgebeeld en kijken recht vooruit. Het Kind zit op de linkerarm van de Moeder Gods. Zij wijst met haar rechterhand naar Hem, de Weg. Christus houdt in zijn linkerhand de tekstrol - de nog niet geopenbaarde Logos - en zegent met de rechterhand.
Feestdag 28 juli
|
 |
25 Moeder Gods van Kazan - Kazanskaja
Russisch, 19e eeuw
|
 |
26 Moeder Gods van Kazan
Krijntje Oskam
De ikoon van de ‘Kazanskaja’ is een variant op de Hodegetria. In 1579 verschijnt de Moeder Gods aan een meisje in Kazan en vraagt haar te gaan graven in de puinhopen van een afgebrande kerk. Daar vindt het meisje de ikoon, waarvan het belangrijkste deel nog ongehavend is: het hoofd van de Moeder Gods en een groot deel van Christus. Van de teruggevonden ikoon worden kopieën gemaakt, die op hun beurt weer wonderdoend zijn. Zo is een nieuwe iconografie ontstaan: de Moeder Gods van Kazan, genoemd naar de vindplaats. (zie nr 10)
Feestdag 8 juli en 22 oktober
|
 |
27 Moeder Gods met Kind ‘Verlicht mijn Smart’
Russisch, tweede helft 19e eeuw
De ikoon is ook bekend onder de naam Lenig mijn kommer en Schenk vertroosting in mijn pijn.
De titel komt uit de Akathistos-hymne ter ere van de Moeder Gods: ‘Lenig de pijn van mijn dikwijls zuchtende ziel, lenig elke traan van het gezicht’. Vooral zorgen van ziel en hart worden op voorspraak van de Moeder Gods opgelost. Daarmee is de ikoon een spirituele tegenhanger van de Moeder Gods Vreugde van alle Lijdenden en Bedroefden, die het lichamelijke leed verlicht.
De iconografie is een verre variant op de Hodegetria. De Moeder Gods houdt het Kind losjes op schoot en neigt haar hoofd enigszins naar Christus. Zij houdt haar hand in de klassieke treurhouding tegen haar wang. Christus draagt een schriftrol met een fragment van de tekst uit de kruis-kanon: ‘Oordeelt een rechtvaardig gerecht, geeft zachtaardig en vrijgevig aan ieder zijn oprechte (deel): weest niet gewelddadig voor weduwe en wees en schept geen kwaad in het hart van uw eigen broeder’. (zie nr 4)
Feestdag op 25 januari
|
 |
28 Moeder Gods met Christus en Johannes de Voorloper - De Drie Vreugden
Russisch, 19e eeuw
Een heel zeldzame ikoon is de Moeder Gods, die de Drie Vreugden wordt genoemd. In de 18e eeuw brengt een Russische koopman een kopie van een schilderij van Raphael mee, waarschijnlijk de Madonna met de stoel. Het schilderij wordt geplaatst in een kerk en veertig jaar ‘vergeten’. Een adellijke dame lijdt dan vreselijk: haar man is verbannen, haar zoon krijgsgevangen gemaakt en haar landerijen zijn geconfisqueerd. Zij bidt tot de Moeder Gods, die haar opdraagt het schilderij te zoeken. Zo gezegd, zo gedaan. Haar gebeden worden verhoord: man en zoon keren veilig huiswaarts en zij krijgen hun bezittingen terug: Drie Vreugden! Er worden kopieën van het Italiaanse schilderij gemaakt, maar nu als ikoon. De Moeder Gods draagt op iedere arm een kind: Christus met de naamtekens boven het hoofd zegent Johannes de Voorloper tegenover hem. De ikoon wordt diep vereerd als beschermster van het gezin, vooral door de Tsarenfamilie.
Feestdag 26 december
|
De Liefkozende Moeder Gods
|
 |
29 Moeder Gods van de Tederheid - Eleousa
Piet van der Heide
|
 |
30 Moeder Gods Eleousa (naar Grieks voorbeeld)
Piet van der Heide
De ikoon van de Moeder Gods van de Tederheid zou door de evangelist Lukas zijn geschilderd in opdracht van de Moeder Gods. Zij bezocht na de kruisdood van Christus het atelier van Lukas en poseerde voor hem om zo de herinnering aan haar gestorven Zoon te koesteren. Zij houdt het Kind teder in haar armen en vlijt haar wang tegen die van Christus.
|
 |
31 Moeder Gods van de Tederheid van Vladimir - Vladimirskaja
Russisch, 19e eeuw
De ikoon van de Moeder Gods van Vladimir is de meest vereerde van Rusland. Zij draagt de eretitel Moeder van de Russische aarde. Vele malen heeft zij de Russen van vijandige overheersers verlost. Deze ikoon is een getrouwe kopie van de oorspronkelijke Byzantijnse Moeder Gods van de Tederheid, die in de bruidsschat van de Byzantijnse prinses Anna in 988 naar Kiev reisde. Halverwege de 12e eeuw wordt de ikoon meegenomen naar het Russische vorstendom van Vladimir. In 1395 wordt de Vladimirskaja, zoals de ikoon inmiddels wordt genoemd, meegenomen naar Moskou om de stad te redden van de Tataren. In de Ontslapenis-kathedraal in het Moskouse Kremlin wordt de Vladimirskaja tot de revolutie diep vereerd. In de communistische tijd is de ikoon ‘slechts’ cultureel erfgoed. Inmiddels is zij weer in een kerk teruggekeerd, naast de Tret'jakovgalerie in Moskou.
Feestdag 21 mei en 26 augustus
|
 |
32 Moeder Gods van Korsun - Korsunskaja
Russisch, ca. 1800
De naam van de ikoon van de Moeder Gods van Korsun is afgeleid van de Griekse kolonie Chersonnesos op de Krim. Vorst Vladimir, die al zijn onderdanen in 988 liet dopen, bracht de ikoon naar Kiev. Een andere legende vertelt dat de schoonmoeder van de beroemde vorst van Novgorod, Aleksander Nevski, de ikoon in de 13e eeuw kreeg van de Byzantijnse keizer. De ‘originele’ ikoon is tenslotte terechtgekomen in de Ontslapenis-kathedraal van het Kremlin in Moskou. De ikoon is een variant op de Moeder Gods van de Tederheid. Moeder en Kind hebben de wangen tegen elkaar gevlijd. Kenmerkend is de gekromde pink van de Moeder Gods.
Feestdag 9 oktober
|
Feesten
|
 |
33 Feestdagen-ikoon met de soldaatheilige Nikita
Russisch, 19e eeuw
Rond het Feest der Feesten, de Nederdaling en Opstanding van Christus, zijn de twaalf feesten voorgesteld. Het bovenste register vangt aan met het eerste hoofdfeest van het liturgische jaar, de Geboorte van de Moeder Gods. Vervolgens de Intrede van de Moeder Gods in de tempel, de Verkondiging aan de Moeder Gods en de Geboorte van Christus. In het tweede register de Opdracht van Christus in de tempel en de Doop van Christus in de Jordaan. Dan volgen de Intocht in Jeruzalem en de Verheerlijking op de berg Tabor. In het onderste register de Kruisverheffing, de Hemelvaart van Christus, het Gastmaal van de drie engelen bij Abraham (de zogenaamde Oudtestamentische Drie-eenheid) en tenslotte het Ontslapen van de Moeder Gods. (zie nr 8)
|
 |
34 Geboorte van de Moeder Gods (naar Leonid Ouspensky)
Paul Brenninkmeijer
De ouders van de Moeder Gods heten Anna en Jaochim. Dat staat beschreven in het apocriefe Proto-evangelie van Jakobus. Zij krijgen op hoge leeftijd een dochtertje, dat de moeder van Gods Zoon zal worden. Anna ligt op een kraambed. Twee kraamhulpen brengen haar verkwikkende drank en spijzen en twee anderen wassen het kindje. Vader Joachim kijkt toe.
Feestdag 8 september
|
 |
35 Intrede van de Moeder Gods in de tempel (naar Leonid Ouspensky)
Paul Brenninkmeijer
Volgens het Proto-evangelie van Jakobus wordt de kleine Moeder Gods op 3-jarige leeftijd door haar ouders naar de tempel gebracht. Priester Zacharias ontvangt haar, samen met de tempelmaagden, die een brandende fakkel vasthouden. Als Anne en Joachim de tempel verlaten, zal hun dochter afgeleid worden door de flikkerende vlammetjes en zal zij haar ouders niet missen. Want negen jaar verblijft zij in een kamer, waar een engel haar dagelijks voedt. Zij wordt voorbereid op haar roeping: moeder worden van Gods Zoon.
In het Kondakion van dit feest wordt gezongen: De heilige tempel van de Verlosser, de maagdelijke bruid van God, de schatkamer van zijn heerlijkheid, wordt vandaag binnengeleid in het huis van de Heer. Door haar wordt de tempel vervuld van geest en genade. De engelen van God bezingen haar: Zij is de woontent van de Allerhoogste. Er wordt dus een vergelijking gemaakt met de tempel als gebouw waar God woont en Maria die als tempel Gods Woord in zich zal ontvangen.
Feestdag 21 november
|
 |
36 Boodschap van de engel Gabriël aan de Moeder Gods (naar 14e eeuwse ikoon uit Ohrid, Macedonië)
20e eeuw
De engel Gabriël, de door God gezonden boodschapper, daalt af om de Moeder Gods de geboorte van Christus aan te kondigen. Vanuit het Godsteken komt een straal met de Heilige Geest als duif over haar. De Moeder Gods zit binnen, daar duidt de rode doek op. De rode schoenen en het voetenbankje duiden op koninklijke waardigheid. In de Byzantijnse iconografie spint de Moeder Gods een rode draad. Daarmee zal het gordijn in de tempel van Jeruzalem geweven worden, dat in tweeën splijt als Christus aan het kruis sterft. Het vierkante ‘doosje’ vooraan is een verwijzing naar de put in de tuin, waar de Moeder Gods water haalde, toen zij bij de eerste komst van de engel schrok en naar binnen vluchtte.
Feestdag 25 maart
|
 |
37 Geboorte van Christus (naar Leonid Ouspensky)
Paul Brenninkmeijer
Als stralend middelpunt van de ikoon ligt de pasgeboren Jezus in witte windselen voor een donker rotshol: de onwetende wereld. De windselen symboliseren het Licht in de wereld en de overwinning op de dood. Uit het Godsteken middenboven komt de ster met drie stralen: de Heilige Drie-eenheid. De Moeder Gods ligt op een rode kraammatras, die haar koninklijke afkomst benadrukt. Zij wendt het hoofd van haar Kind af. Een herder luistert naar de boodschap van een engel. Intussen zijn de drie wijzen uit het Oosten onderweg naar Betlehem. Jozef zit te peinzen. Twee vroedvrouwen wassen Jezus in een waterbekken. Eén van hen twijfelt aan de maagdelijkheid van de Moeder Gods. Daarom verdort haar hand. Maar nadat het kind in het water gewassen is, geneest haar hand in ditzelfde badwater.
Feestdag 25 december
|
 |
38 Opdracht van Christus in de tempel
Russisch, midden 19e eeuw
Veertig dagen na zijn geboorte wordt Jezus door de Moeder Gods en Jozef naar de tempel gebracht. Jozef brengt het offer mee: twee duiven. De priester Simeon ontvangt de kleine Christus en neemt Hem in zijn armen.
Feestdag 2 februari
|
 |
39 Doop van Christus in de Jordaan
Russisch, 19e eeuw
Johannes doopt Christus, terwijl Christus Johannes zegent. Op de oever van de rivier de Jordaan staan de engelen in eerbied met de handen verhuld onder een handdoek. Uit de hemel klinkt een stem: ‘Dit is Mijn Zoon.’ Uit het Godsteken daalt de Heilige Geest op Christus neer. Vanaf nu zijn de Vader, de Zoon en de Heilige Geest aan de mensen geopenbaard en is de Drie-eenheid compleet.
Feestdag 6 januari
|
 |
40 Verheerlijking van Christus op de Berg Tabor (uit een feestdagen-ikoon)
Russisch, 19e eeuw
Christus gaat met drie apostelen Johannes, Petrus en Jakobus de berg Tabor op. Daar verandert Hij in Licht. Petrus is de enige die dat goddelijke licht kan verdragen en kijkt omhoog. Johannes en Jakobus storten verschrikt ter aarde. Mozes en Elias verschijnen naast Christus. Zij zijn de vertegenwoordigers van de oude tijden, de verlichte Christus van de nieuwe tijd van de genade. Na de gedaanteverandering dalen Christus en zijn drie leerlingen weer van de berg af. Voor ikonenschilders is deze ikoon de meesterproeve voor het schilderen van goddelijk licht.
Feestdag 6 augustus
|
 |
41 Intocht van Christus in Jeruzalem
Zuid-Russisch, ca. 1800
Als een vorst wordt Christus met zijn leerlingen in Jeruzalem ingehaald. Omstanders leggen hun kleding bij wijze van rode loper voor Hem uit. Zij klimmen zelfs in de bomen om Hem beter te kunnen zien. Maar Christus is geen Koning van het hier en nu; Hij berijdt een eenvoudig ezelsveulen in plaats van een majesteitelijk wit paard.
Feestdag zondag voor Pasen
|
 |
42 Verraad van Christus door Judas – de Judaskus
Russisch, 20e eeuw
|
 |
43 Geseling van Christus (uit een feestdagen-ikoon met lijdenscyclus)
Russisch, 19e eeuw
De lijdensweg van Christus wordt in de oost-christelijke kerk niet veel voorgesteld. Maar om de vreugde van de Opstanding met Pasen te kunnen vieren, moet eerst het lijden gekend worden. Zonder kwaad geen goed. Judas maakt met een kus Christus bekend aan de Romeinse soldaten. Nu weten zij wie zij moeten arresteren, berechten, geselen en uiteindelijk kruisigen.
|
 |
44 Kruisiging van Christus – het Lijden van onze Heer Jezus Christus
Russisch, eind 16e-begin 17e eeuw
De Kruisiging van Christus vindt plaats op de Golgota. Dat is de Schedelplaats buiten de stadsmuren van Jeruzalem. Het kruis staat boven het hoofd van Adam. De kruisgetuigen Moeder Gods, Maria Magdalena, Johannes de Evangelist en de Romeinse honderdman Longinus houden hun handen in het klassieke rouwgebaar tegen hun wangen.
Feestdag Vrijdag voor Pasen = Grote of Goede Vrijdag
|
 |
45 Moeder Gods onder het kruis (naar 14e eeuwse Bulgaarse ikoon)
Piet van der Heide
|
 |
46 Johannes onder het kruis
Piet van der Heide
|
 |
47 Christus wordt van het Kruis genomen (uit een feestdagen-ikoon met lijdenscyclus)
Russisch, 19e eeuw
Na zijn dood wordt Christus van het kruis gehaald. Zijn wonden bloeden hevig. Jozef van Arimatea en Nikodemus zijn op een ladder geklommen. De Moeder Gods, Maria Magdalena en Johannes de Evangelist vangen Hem aan de ene zijde op, een onbekende jongen ondersteunt het lichaam aan de andere kant, waar ook ‘de andere Maria’ staat te treuren.
Het ikoontje is een uitsnede uit een grotere ikoon en opnieuw in een paneeltje gevat. Dit heet in het Russisch vrezka, letterlijk uitsnede.
|
 |
48 Ween niet om Mij, o Moeder
Russisch, eind 18e eeuw
|
 |
49 Graflegging van Christus
Russisch, 20e eeuw
Nog eenmaal neemt zijn Moeder afscheid van Hem. De ikoon is gebaseerd op een hymne: ‘Ween niet om Mij, o Moeder, nu gij in het graf ziet uw Zoon, die gij in uw schoot zonder smet hebt ontvangen. Want Ik sta op, en verheerlijk Mij om als God zonder einde allen in heerlijkheid te verhogen, die U met geloof en liefde steeds verheerlijken.’ De iconografie is te vergelijken met de Westerse Pietà, waar Maria haar gestorven Zoon op schoot neemt. Hierna wordt Christus in zijn graf gelegd.
|
 |
50 Nederdaling van Christus - Pasen
Russisch, eind 16e-begin 17e eeuw
|
 |
51 Nederdaling van Christus (naar Leonid Ouspensky)
Paul Brenninkmeijer
Het Paasfeest is het Feest der Feesten. Nikodemus schrijft in zijn (apocriefe) evangelie uitgebreid over de Nederdaling van Christus naar de onderwereld. Dat gebeurt tussen de graflegging en de vinding van het lege graf op Paasmorgen. Christus staat op de gebroken deuren van het dodenrijk. Koning David, zijn zoon Salomo en Johannes de Voorloper/Doper wachten Hem op. Zij weten, dat de Verlosser komt. Christus pakt Adam bij de pols, waar de levensader doorheen stroomt, en trekt hem uit het graf. Eva wacht haar beurt af, haar handen eerbiedig bedekt met haar kleed. De Nederdaling ter Helle wordt ook in de Geloofsbelijdenis genoemd. Met Pasen wordt in de orthodoxe kerk gezongen: ‘Christus verrees uit de doden, door zijn dood overwon Hij de dood en leven schenkt Hij hen die in de graven zijn’.
Feestdag Pasen
|
 |
52 Hemelvaart van Christus (uit een feestdagen-ikoon)
Russisch, 19e eeuw
|
 |
53 Hemelvaart van Christus (naar archimandriet Zenon)
Paul Brenninkmeijer
Bij de Hemelvaart verschijnt de verrezen Christus voor de laatste keer aan de apostelen.
Boven een wolkendek zetelt Christus in een cirkel, die de goddelijke werkelijkheid uitdrukt, en wordt Hij door engelen naar de hemel gedragen. De Moeder Gods staat tussen twee ‘mannen in het wit’ en de apostelen. De Moeder Gods blijft met de apostelen op aarde achter. Zij zullen de nieuwe kerk vormen.
Feestdag veertig dagen na Pasen
|
 |
54 Gastvriendschap van Abraham - de Oudtestamentsiche Drie-eenheid (naar Andrej Roebljov)
Paul Brenninkmeijer
Misschien wel de beroemdste Russische ikoon is de Drie-eenheid van Andrej Roebljov (ca.1360-1430). Hij is monnik in een klooster in Moskou en schildert de ikoon aan het begin van de 15e eeuw voor de ikonostase in de kerk van het Drie-eenheidsklooster in Sergiev Posad, gesticht door Sergius van Radonjež.
In Genesis 18 staat dat Abraham bezoek krijgt van God, die hem bij monde van drie boodschappers vertelt dat zijn vrouw Sara ondanks haar hoge leeftijd zwanger zal worden van Isaak. De drie engelen worden als de eerste openbaring van de Drie-eenheid van Vader, Zoon en Heilige Geest aan de mensheid beschouwd. Zij zitten hier rond de tafel, die als een altaar is afgebeeld. Daarop staat een kelk met kalfskop, uitbeelding van de eucharistie.
Het is de ikoon van eerste Pinksterdag, omdat de volheid van Gods openbaring door de gave van de Heilige Geest aan kerk en wereld geschonken wordt.
Feestdag Pinksteren = vijftig dagen na Pasen
|
 |
55 Nederdaling van de Heilige Geest
Paul Brenninkmeijer
Dit is de ikoon van tweede Pinksterdag, die het verhaal uit Handelingen 2 volgt. De apostelen zitten in twee groepen op een u-vormige bank. Uit de hemel dalen stralen neer en boven de hoofden van de apostelen branden tongen van vuur. Zo wordt de Heilige Geest uitgebeeld. De apostelen dragen een boek of een rol, waarin het evangelie, dat zij nu in alle talen gaan verkondigen, is opgetekend. Voor een zwart gat verschijnt een gekroonde figuur met de naam Kosmos, de Wereld. De Wereld is uitzichtloos en zonder hoop. Hij draagt in een witte doek twaalf boekrollen met het Woord van het Evangelie. Zo ontvangt de wereld het lichtgevende en blij makende Woord van God.
Feestdag Pinksteren = eenenvijftig dagen na Pasen
|
 |
56 Drie-eenheid van Vader, Zoon en Heilige Geest in kring van serafijnen met de heilige Paraskeva
Russisch, 19e eeuw
De pendant van de Oudtestamentische Drie-eenheid is de Nieuwtestamentische Drie-eenheid van God de Vader, Christus de Zoon en de Heilige Geest in de gedaante van de duif. Hoewel de kerk zich fel heeft verzet tegen het afbeelden van God de Vader als grijsaard in witte kledij is de ‘Oude van Dagen’, die de profeet Daniël had gezien, toch in de iconografie doorgedrongen. Als God de mens schiep naar Zijn beeld en gelijkenis ziet Hij er toch ook uit zoals de mens?
Christus zetelt op een cherubijnentroon aan de rechterhand van God de Vader. De Heilige Geest zweeft boven hen. Zij worden geflankeerd door de biddende Moeder Gods en Johannes de Voorloper met een tekstrol. Engelen en evangelistensymbolen omkaderen de Drie-eenheid.
De heilige Paraskeva, wier naam ‘Vrijdag’ betekent, is beschermster van huisvrouwen, marktkooplieden, dieven en juristen. Een wat vreemde combinatie wellicht, maar eenvoudig te verklaren: op vrijdag gaan vrouwen naar de markt, waar naar hartenlust gestolen wordt. Op de markt wordt ook snelrecht gesproken. Haar feestdag is op 26 juli.
|
 |
57 Ontslapen van de Moeder Gods met monniken Paissij en Niphont
Russisch, 19e eeuw
Het laaatste grote feest van het jaar is het Ontslapen van de Moeder Gods, volgens de legende op 72-jarige leeftijd. De apostelen zijn van heinde en verre - zij waren na Pinksteren over de wereld verspreid om te prediken - door engelen naar Jeruzalem gebracht. Zij staan rond de baar van de Moeder Gods. Christus daalt temidden van engelen af naar de aarde om de ziel van Zijn Moeder mee te nemen. Die ziel is een gebakerd popje, dat de cyclus van sterven en opnieuw geboren worden symboliseert. In de Oudheid hadden de godenbeelden ook zo'n eidolon om de bezieling van godheid in de levenloze materie te verbeelden. Wanneer de apostelen het lichaam van de Moeder Gods willen begraven, probeert een Hebreeër met de naam Antonius de baar om te werpen. Een engel slaat hem de handen af, want hij mag de Moeder Gods niet aanraken. Na inkeer groeien zijn handen weer aan.
Feestdag 15 augustus
|
 |
58 De Drie-eenheid kroont de Moeder Gods
Oekraïne, 19e eeuw
Na haar Ontslapen is de Moeder Gods naar de hemel opgestegen. God de Vader met de blauwe wereldbol met scepter en Christus met zijn kruis leggen haar een kroon op het hoofd. De Heilige Geest zweeft erboven. Dit is een Westers katholiek thema, dat in de Oekraïne (waar veel met Rome geünieerden wonen) heel populair is. Volgens de Byzantijnse leer hoeft de Moeder Gods niet opnieuw gekroond te worden: zij is altijd Koningin. Dat het een Oekraïense ikoon is, blijkt ook uit de bijschriften, bijvoorbeeld boven Christus. Daar staan niet de vaste Griekse naamtekens IC XC, maar de Slavische IИC XPC.
|
 |
59 Mozes, Elia en Elisa
Russisch, 19e eeuw
De ikoon is in opdracht gemaakt, want de combinatie van deze drie heiligen is niet gebruikelijk. Boven de drie heiligen is het Heilig Mandylion voorgesteld.
Mozes en Elia zijn samen wel aanwezig bij de Verheerlijking van Christus op de Berg Tabor. Profeet Mozes is de vertegenwoordiger van de tijd vóór de Wet. Zijn moeder heeft hem in een mandje gelegd om te ontsnappen aan de wetteloze oproep van de Egyptische farao tot het doden van alle mannelijke nakomelingen van Hebreeuwse slaven. De dochter van de farao vindt hem en voedt hem op. Mozes wordt de leider van de slaven en leidt hen naar het Beloofde Land. Hij spreekt met Jahweh en ontvangt de Stenen Tafelen met de Tien Geboden. Die draagt hij hier in zijn armen. Profeet Elia is de vertegenwoordiger van de periode onder de wet. Elisa is de leerling van Elia, die de prediking van zijn leermeester voortzet. (zie nrs 13, 16, 40 en 60)
Feestdag Mozes 4 september, Elias 20 juli en Elisa 14 juni
|
 |
60 Vurige hemelvaart van Elias
Piet van der Heide
Elias de Thisbiet leeft in de 9e eeuw v.Chr. en is een der eersten, die ervan uitgaat dat Jahweh de enige God is. Hij strijdt tegen de Baal-godsdienst. Hij luidt een nieuwe tijd in en is een van de voorlopers van Christus. Elias heeft zich in de woestijn teruggetrokken en wordt door een raaf gevoed. Samen met zijn leerling Elisa slaat hij het water van de Jordaan uiteen om over te steken. Door een engel geleid vaart hij in een vurige wagen naar God, hier een hand uit het Godsteken. Hij werpt zijn mantel af, zodat Elisa met de mantel het water weer kan uiteenslaan om in de voetsporen van zijn Elia verder te profeteren. (zie nr 13)
Feestdag 20 juli
|
 |
61 Drie jongelingen in de vuuroven
Russisch, 19e eeuw
De profeet Daniël heeft drie volgelingen: Ananias, Azarias en Misael. Zij dienen aan het hof van koning Nebukadnezor en krijgen nieuwe namen Shadrach, Abednego en Mishach. Daniël legt aan de koning zijn dromen uit. Intussen moeten de drie jongens het immens grote beeld van de koning vereren, wat zij weigeren. Nebukadnezor straft hen. Zij worden in een gloeiend hete brandende oven geworpen. Alle omstanders worden door de hitte bevangen, maar de drie jongens zingen en prijzen de Heer en terwijl een engel hen bij de hand pakt, maken zij een rondedans. Alledrie overleven de marteling.
Feestdag 17 december
|
 |
62 Johannes de Voorloper uit Deesis of Voorbederij
Krijntje Oskam
Johannes is de zoon van de oude Elizabet, verwante van de Moeder Gods, en de priester Zacharias, die de Moeder Gods in de tempel ontvangt. Zijn geboorte wordt gevierd op 24 juni, precies een half jaar voor de geboorte van Christus. Als kind trekt hij reeds onder begeleiding van een engel de woestijn in. Hij voedt zich met sprinkhanen en leidt een heel ascetisch leven van bidden en vasten. Rond zijn dertigste gaat hij preken. Hij vertelt over de komst van de Verlosser van de wereld.Omdat hij is de laatste profeet en wegbereider voor Christus is heet Johannes in de orthodoxe kerk de Voorloper. In het Westen is hij vooral bekend als degene die Christus heeft gedoopt en daarom heet hij bij ons Johannes de Doper.
Johannes staat in de voorbederij aan de linkerzijde van de troon van Christus (rechts vanuit ons gezichtspunt). Daar ontvangt hij de gebeden en verzoeken van de gelovigen en geeft deze door aan Christus. Tegenover hem staat altijd de Moeder Gods, die dezelfde functie als voorspreekster voor de gelovigen vervult. (zie nrs 35 en 39 )
Feestdag 7 januari
|
 |
63 Vinding van het hoofd van Johannes de Voorloper
Russisch, ca.1800
Johannes de Voorloper is aan het einde van zijn leven gevangen genomen en op last van koning Herodes onthoofd (feestdag 29 augustus). Met zijn hoofd op een schaal danst Herodes' dochter Salomé ter ere van zijn verjaardag. Het hoofd gaat een eigen ‘leven’ leiden. Een dienster aan het hof begraaft het hoofd in de Hof van Olijven. Als een monnik daar een kluis wil bouwen stuit hij op de kruik met het hoofd. Dat is de eerste vinding van het hoofd. Na zijn dood vervalt de kluis in een ruïne. Eeuwen later verschijnt het hoofd aan twee monniken tijdens een bedevaart naar Jeruzalem. Zij stoppen het hoofd in een kameelharen zak en laten het een pottenbakker dragen. Johannes verschijnt aan hem en gebiedt hem weg te lopen van de monniken. De pottenbakker doet veel goed en leeft in voorspoed. Voor zijn dood geeft hij het hoofd in een kruik aan zijn zuster. Dan komt het hoofd in verkeerde handen: een monnik geneest zieken, maar hij vertelt er niet bij dat het hoofd van Johannes voor die wonderbaarlijke genezingen zorgt. De monnik wordt verdreven en op de plaats van het hoofd verrijst een klooster. Deze eerste en tweede vinding worden gevierd op 24 februari. Inmiddels is het hoofd naar Constantinopel gebracht. Ten tijde van het iconoclasme (beeldenstorm) brengen vrome gelovigen het hoofd in veiligheid in Komana, diep in het huidige Turkije. Als de beeldenstorm is gaan liggen keert het hoofd feesgtelijk terug naar Constantinopel. Dat wordt op 25 mei geveird als de derde vinding van het hoofd.
Feestdagen 24 februari en 25 mei
|
 |
64 Simeon de Godsdrager met Christus in zijn armen
Russisch, 19e eeuw
|
 |
65 Simeon de Godsdrager
Piet van der Heide
|
 |
66 Simeon de Godsdrager
Piet van der Heide
Achterglasschildering
De rechtvaardige priester Simeon heeft de kleine Jezus veertig dagen na zijn geboorte in de tempel mogen ontvangen. Hij is een van de eersten die Christus niet alleen mocht aanschouwen maar ook mocht vasthouden. Hem is beloofd dat hij niet eerder zou sterven dan wanneer de Messias in de wereld was gekomen. (zie nr 38 )
Feestdag 3 februari
|
 |
67 Apostelen Petrus en Paulus
Piet van der Heide
De apostelen Petrus en Paulus omhelzen elkaar. Petrus heeft altijd een volle grijze krullende haardos en een korte grijze krullende baard. Paulus is herkenbaar aan zijn peervormige hoofd, kalende voorhoofd en vingerachtige bruine baard. Zij zijn de leiders van de kerk. Christus zegt zelf tot Simon Petrus dat hij de rots is, waarop de kerk gebouwd zal worden. Saulus, die de naam Paulus krijgt, wordt van een fervente christenvervolger misschien wel de meest fervente prediker van de leer van het Evangelie. De ikoon is geschilderd naar een Kretenzisch origineel. De (vastgestelde) kleuren van de kledij passen bij deze vrolijke Griekse stijl.
Feestdag 29 juni |
 |
68 Evangelist Lukas
Piet van der Heide
De ikoon van Lukas is geïnspireerd op de 14e-eeuwse ikoon uit het Servische Chilandar-klooster, dat zich op Heilige Berg Athos bevindt. Dat is een schiereiland bij Thessaloniki. In Griekse kerk staat zijn naam naast zijn hoofd: de Heilige Lukas. Hij is de schrijver van het derde evangelie. Behalve evangelist is hij ook arts. Hij schrijft uitgebreid over Maria, de Moeder Gods. Zo is hij ook haar schilder geworden. Want het schrijven van het Woord en het schrijven van het beeld zijn identiek. Lukas is de beschermheilige van doktoren en schilders.
Feestdag 18 oktober
|
 |
69 Monnik Johannes van Shanghai
Krijntje Oskam
Johannes van Shanghai en San Francisco is de jongste heilige in deze tentoonstelling. Hij is als Michail Borissovič Maksimovič in 1896 geboren in de regio Charkov en op 2 juli 1966 gestorven. Na een militaire opleiding studeert hij rechten en theologie in Belgrado. In 1926 wordt hij tot priestermonnik gewijd. In Servië en Macedonië gaat zijn roem hem al vooruit: ‘Als je een levende heilige wil zien, ga dan naar Bitola naar vader Johannes’. Hij leeft een zeer ascetisch leven en eet maar een keer per dag, tijdens de grote vasten zelfs helemaal niet! Inmiddels tegen zijn zin tot bisschop gewijd wordt hij naar Shanghai gezonden. Daar hebben na de Russische revolutie velen een veilig heenkomen gevonden. Hij bouwt de kathedraal af en sticht hij een weeshuis. Verdreven door het Chinese communisme trekken de bisschop en zijn gelovigen naar de Filippijnen. In 1951 wordt Johannes leider van de Russische emigranten in Parijs en Brussel. Vier jaar voor zijn dood gaat hij overzee naar San Francisco. Hij valt op door zijn strengheid in de leer en vasten, maar ook door zijn vriendelijkheid en levensvreugde. In 1966 sterft Johannes in Seattle. Tijdens zijn leven en na zijn dood heeft hij vele zieken genezen. De Russisch-orthodoxe kerk in het Buitenland verklaart Johannes op 2 juli 1994 heilig, de Russisch-orthodoxe kerk doet hetzelfde op 2 juli 2008.
Feestdag 2 juli
|
 |
70 Christus uit de Sinaï met bamboe
Piet van der Heide
De oudst bewaarde ikoon van Christus als de Albeheerser is in het Catharina-klooster in de Sinaï en dateert uit de 6e eeuw. Deze ikoon heeft tot inspiratie gediend voor de ‘Christus uit de Sinaï’. De blik in de ogen van Christus is bijzonder. Met zijn ene oog kijkt hij ons aan, met zijn andere oogt schouwt hij over ons heen naar de eeuwigheid. Rond het hoofd van Christus is de kruisnimbus met de Griekse letters voor ‘Hij die Is’ te zien. Elk van de kruisarmen is gemarkeerd door drie rode lijnen, die de Drie-eenheid symboliseren.
|
 |
71 Heilig Mandylion
Jan Verdonk
(zie nr 16)
|
 |
72 Aartsengel Michael
Jan Verdonk
|
 |
73 Aartsengel Michael II
Jan Verdonk
Michael is de aanvoerder van de hemelse heerscharen. In die hoedanigheid is hij als een soldaat gekleed en draagt hij een zwaard. (zie nr 20)
|
 |
74 Moeder Gods Hodegetria
Jan Verdonk
(zie nr 23)
|
 |
75 Moeder Gods Zoetkussende I
Jan Verdonk
|
 |
76 Moeder Gods Zoetkussende II
Jan Verdonk
(zie nr 29)
|
 |
77 Portret van de Moeder Gods
Jan Verdonk
|
 |
78 Moeder Gods - portret uit Deesis
Piet van der Heide
Tempera op papier
|
 |
79 Gelaat van de treurende Moeder Gods
Piet van der Heide
Houtskool en krijt op papier
|
 |
80 Gelaat van een mediterende monnik
Piet van der Heide
Tempera op papier
|
Pannenkoekenhuis Het Klooster
Romeinse Herberg Trajana
Sfeervol dagje uit
/2010_Parkfotos%20%2886%29-MENULARGE.jpg)
